HEMELS BROOD
Een laatste thema dat ik kort wil belichten aan de hand van haar aantekeningen zijn haar opmerkingen over het ‘Onze Vader’. De thematiek komt een aantal keren terug in haar denken en zij besteedt aandacht aan de verschillende onderdelen van dit gebed. Bijzonder is hoe zij de vertaling ervan ter hand neemt. Simone Weil vertaalt “geef ons heden ons dagelijks brood” met “notre pain transcendant, donne-le-nous aujourd’hui” (ons hemelse (transcendente) brood, geef ons heden).
Sommige kerkvaders beschouwen het brood als supernatuurlijk en als een verwijzing naar de eucharistie. Weil volgt hen daarin met misschien als argument Johannes 6,32: “Dan zegt Jezus tot hen: amen, amen, ik zeg u: niet Mozes heeft u het brood uit de hemel gegeven nee, mijn Vader geeft het u,- het waarachtige brood uit de hemel!” (τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ ορανοῦ τὸν ἀληθινόν).
Johannes verwijst ook naar Exodus 16,4 het manna uit de hemel. Ze schrijft: “Das transzendente Brot is das heutige Brot; es ist auch die Nahrung der demütige Seele.” Zonder dit brood kan de deemoedige ziel de spanning van de leegte, de onmetelijkheid van het universum met een afwezige God en de gruwelijkheid van het bestaan en het voortdurende wachten, niet volhouden.
“…Wenn wir um unser tägliches Brot bitten
und es uns gegeben wird,
wie das manna des Israeliten in der Wüste,
so ist das bloss wie eine umgekehrte Einladung
zu einem Diner”
Oscar Wilde
Aan de hand van het ‘Onze Vader’ beschrijft ze hoe zij aankijkt tegen de almacht van God die op deze aarde oneindig klein is. We merken er niets van. We zijn ‘afgedankt’, we moeten lijden onder de noodzakelijkheid van wat er plaatsvindt, we wachten als deemoedige zielen. Zij leest het ‘Onze Vader’, in het licht van een komende wereld en in de spanning tussen hoe wij onze werkelijkheid ervaren en wat wij bidden, hopen en wensen. Ik citeer:
“Gott wird als derjenige begriffen, der mittelbar Ursache für alles ist, aber unmittelbar nur für das reine Geistige. Daher ist Er nach der mittelbaren Kausalität allmächtig; aber diese Allmächtigkeit wird bestimmt als gewollte Abdankung zugunsten der Notwendigkeit. Der mittelbaren Kausalität zufolge ist die Macht Gottes hier unten ein unendlich kleines.
Alles, was reines Gutes ist, wird von Gott befohlen. Alles was geschieht, ohne jede Unterscheidung, ist erlaubt, das heisst, Gott hat darin eingewilligt. Aber diese Einwilligung ist eine Abdankung. Es handelt sich also nicht um die Ausübung eines Königtums.
“Dein Königtum”, das ist das reine Gute. “Dein Reich komme”, das Böse verschwinde – und folglich die Schöpfung. Es ist das Ende der Welt, worum in dieser Bitte gebeten wird.
“Dein Wille geschehe”; dein Wille ist, zugunsten der Notwendigkeit abzudanken. Es ist das Dasein der Welt, in das in dieser Bitte eingewilligt wird.
Dein Königtum komme. Und dennoch, da du hier nicht herrschen willst: dein Wille erfülle sich.
Man bittet um das Verschwinden des Universums, und man willigt in sein Vorhandensein ein.
Dann bitten wir Gott um Vergebung dafür, dass wir da sind, und wir vergeben ihm, dass er uns dasein lässt.
Wir willigen ein dazusein, aber zugleich bitten wir, vor dem Bösen bewahrt zu werden, und folglich vor dem Dasein.
Dein Name werde heilig gemacht.
Gott hat den Himmel zwischen sich und uns gelegt, um sich zu verbergen; er gibt nur uns eine Sache von sich preis, das ist sein Name. Dieser name wird uns wirklich preisgegeben, Wir können damit tun, was wir wollen.”
In een andere korte beschrijving vat ze een deel van de kern van het ‘Onze Vader’ samen; daarin komt voor haar alles bij elkaar: “Komposition des Vater unser.
Die Anrufung. Der Wechsel zum Übernatürlichen (οὐρανοῖϛ) (Im Himmel).
Das Ewige, Trinität. Das Wort, (ὄνομα) (Der Name), der Geist (βασιλεία) (Das Reich), der Vater (θέλημα) (Der Wille).
Die Zeit, Gegenwart (σήμερον) (heute), Vergangenheit (ὀφειλήματα ἡμῶν, ὀφειλέταιϛ ἡμῶν) (Unsere Schuld, unseren Schuldigen), Zukunft (εἰϛ πειρασμόν ) (In Versuchung).
Darin ist alles enthalten.”
De laatste weken van haar leven, de aantekeningen die ze in Londen schrijft, getuigen ook van haar occupatie met dit gebed. Misschien is het wel een van haar lijfgebeden – de tekst laat dat vermoeden. Ze laat ook zien hoe moeilijk ze het vindt dit gebed te doorgronden en ernaar te leven. Met deze woorden van haar sluit ik dit hoofdstuk af. “Erste Hälfte des Vaterunsers.
“Geheiligt werde dein Name”.
Durch den Namen Gottes können wir unsere Aufmerksamkeit auf den wahren Gott richten, der ausserhalb unserer Reichweite liegt, nicht begriffen. – Ohne diese Gabe hätten wir nur einen falschen irdischen Gott, von uns begreifbar. Allein dieser Name erlaubt, dass wir im Himmel, von dem wir nichts wissen, einen Vater haben.
“Dein Reich komme”.
Deine Schöpfung verschwinde vollständig, angefangen bei mir und allem, mit dem ich Verbindingen habe, wie immer sie auch beschaffen sein mögen.
“Dein Wille geschehe”.
Nachdem ich jede Art von Existenz vollständig aufgegeben habe, nehme ich die Existenz an, wie immer sie auch beschaffen sein mag, nur durch Übereinstimmung mit dem Willen Gottes.
“Im Himmel wie auch auf Erden”.
Ich nehme die ewige Entscheidung der göttlichen Weisheit an ihren ganzen Ablauf der Zeit an.Es ist nicht leicht, diese Dinge mit seiner ganzen Seele zu denken. Damit es einem gelingt, braucht man tatsächlich suprasubstantielles Brot, Vergebung der zurückliegenden Verbrechen und Schutz gegen das Böse.”
“De fenomenologie van de relatie tot de ander brengt een zulke structuur van het verlangen, die wij als idee van het oneindige hebben geanalyseerd, dichterbij. Terwijl zich het object in de identiteit van het zelfde integreren laat, manifesteert zich de andere door de absolute weerstand van zijn weerloze ogen. Hier eindigt de solipsistische onrust van het bewustzijn, dat zich, gevangene van zichzelf, bij al zijn avonturen zelf waarneemt. De voorrang van de ander tegenover het ik – met andere woorden het morele bewustzijn – is de werkelijke doorbraak naar de exterioriteit, die ook eentje in de hoogte is. De epifanie van datgene, wat zich meteen direct, meteen daarbuiten en meteen op bijzondere wijze kan laten zien, is het gelaat (Antlitz).
Het zich uitdrukkende woont in de uitdrukking, helpt zichzelf, betekent, spreekt. De epifanie van het gelaat is spraak. De andere is het eerste intelligible. Maar het oneindige in het gelaat verschijnt niet als een representatie. Het stelt mijn vrijheid onder kritiek, die zich als moorddadig en overheersend onthult. Maar deze onthulling is geen derivaat van de zelfkennis. Ze is door en door heteronomie. Voor het gelaat verlang ik altijd meer van mezelf; hoe meer ik eraan beantwoordt, des meer stijgen de eisen. Deze beweging is fundamenteler als de vrije zelfrepresentatie.”
Emmanuel Lévinas
Bron: Hacking, John, God in de kosmos. Een poging tot een topologie als semiotische analyse van God, Nijmegen 2017
My paintings on:
On Saatchi
On Weebly
On Behance
Texts about my art: Blog
mystiek & filosofie 