Hadewijch
Ay, al es nu die winter cout
Tsaermeer sal in corten tide
Die tekenne doen ons wel in scine
Nu sal die tijd ende die voghele droeven
Al droevet die tijt ende die vogheline
Als ons ontsteet die merte
Bi den nuwen jare
Die tijt vernuwet ende tegheet
Altoes mag men van minnen singhen
Die voghele hebben langhe geswegen
Nu es dit nuwe jaer
Nu es die edele tijt gheboren
Men mach der nuwer tide
Ten blijdsten tide vanden jare
l es die tijt blide over al
Men mach den nuwen tijt
Als hem die tijt vernuwen sal
Dit nuwe jaer es ons ontstaen
Groter goede vore den tide
Dit nuwe jaer es ons begonnen
Als ons die bloemen vanden somere comen sijn
Mine noet es groot ende onbekint den lieden
Die tijt gheeft ons ten goede spoet
Die voghele singhen clare
In allen tiden vanden jare
Al es verdruevet dach ende tijt
Men mach biden corten daghen
Die voghele sijn nu blide
Door hogher trouwen minne
Men moet in allen tide
Om grote minne in hoghe ghedachte
Tsaermeer ontspringhen ons die bloemen
Die tijt vernuwet met sinen jaren
In allen tide nuwe ende out
Die tijt is doncker ende cout
Hoe dat djaer hevet sijnen tijt
Het sal die tijt ons naken sciere
Als ons die linten wert gheboren
Almeest sijn alle creatueren
Als ons dit nuwe jaer ontsteet
Al es dit nuwe jaer begonnen
Comen es die drueve tijt
Als ons ontsteet die winter sware
Als ons die vrochten vanden jare
Ay, in welken soe verbaert die tijt
DOOR HOGHER TROUWEN MINNE
Door hogher trouwen minne
So sijn alle mine sinne
In menichfoude pine;
Mijn swaere draghen
sonder claghen
Werdet mi wel in scine.
Die ghene daer ic omme douwe
Ende doghe so meneghen rouwe,
Hi hevet mi doen verstaen
Dat ic met hogher minnen sal ontgaen.
Sal mi hoghe minne
Behouden minne sinne,
So bennic seker des,
Met verstane van binnen:
Dat die minnare onser minnen
Wel volmaket es.
Want al sijn doen es sonder mate;
Hem en ghenoecht vore minne ghene orsate.
Dat bekinnen wel
Die hoghe minne draghen, en niemant el.
Die hoghe minne draghen
So selen luttel claghen,
Wat leede hen over gheet.
Si selen sijn alse die vroede
Altoes met diepen oetmoede
In hoghe minne ghereet,
Daer minne ghebiedet, si verre, si bi,
In sterven, in leven, so wat dat si,
In vriheit sonder vaer:
Dat maectse ons hoghe minne ierst openbaer.
Wat so ons god ye onste,
En wardt nieman, die conste
Gherechte minne verstaen,
Eer dat maria, die goede,
Met diepen oetmoede,
Die minne hadde ghevaen.
Tierst was si wilt, doen wardt si tam:
Si gaf ons vore den leeu een lam;
Si maecte die deemsterheit claer,
Die hadde gheweest doncker wel menich jaer.
Die vader, van anebeghinne,
Hadde sinen sone, die minne.
Verborghen in sinen scoet.
Eerne ons maria,
Met diepen oetmoede, ja,
Verholentlike ontsloet.
Doen vloeide die berch ten diepen dale,
Dat dal vloyde even hoghe der sale.
Doen wardt die casteel verwonnen,
Daer langhe strijt was an begonnen.
Ons dede elc prophete
Te voren scone behete:
Dat hi rike ware ende scone
Die ons soude brenghen vrede
Van minnen, ende mechtich mede.
Moyses met Salamoene
Prijsden alle sine cracht besondere,
Sine wijsheit ende sine wondere.
Tobyas, ysayas, daniel,
Job, Jheremias, ezechiel.
Si saghen visioene;
Si spraken parabilen scone:
Wat ons god noch soude doen.
Mar, na minen sinne,
Die clare, vrie minne
Bleef van hen al ongheploen.
Want si hadden hare seden alse andere man
Nu hier, nu daer, nu af, nu an;
Maer maria en sprac el niet
Dan: `mi werde dat god versiet.’
David seide: hem ghedachte
Van gode, het dede hem sachte
Ende hem ghebrac sijn gheest.
Nochtan hetet hi van werke sterc;
Maer maria wrachte sterkere werc.
Ja hi hads wale meest,
Sonder Maria, diene gheheel ontfinc:
God ende man ende jonghelijnc.
Daer mochtemen der minnen
Ierst clare werc bekinnen.
Dat was bi diepen niede
Dat hare dat grote ghesciede,
Dat die edel minne uut wert ghelaten
Dien edele wive
van hoghen prise
Met overvloedegher maten;
Want si el ne woude, noch haerre el ne was,
So hadse al daer elc af las.
Dus heeftse dat conduut gheleit,
Dat elker oetmoedegher herten es ghereit.
Die propheten ende al hare kinder
Offerden scape ende rinder:
Dat was hare sacrament.
Si daden hen metten bloede striken.
Hare sacramente waren gheliken;
Eer marien dat hoghe prosent,
Die sone, ghesindet wart vanden vader.
Nu comt ten groten etenne allegader,
Die brulocht es ghereet
Die de minne vindet gheciert in brulochtcleet.
Onser vriende der propheten
Harer doghet en doech vergheten:
Si was scone ende claer;
Si dogheden alendicheit
Ende grote bitterheit
Der wet wel menich jaer.
Hare sacramenten waren bi gheliken.
Dat si daer vore wouden wiken
Men maechs hen dancken wel,
Al segghic dat marien was el.
Oetmoedeghe vrie sinne,
Wildi gheheel al minne
Also minne hare selven levet,
Ic rade u: dore trouwe,
al lidi rouwe,
Vertijt alles ende beghevet.
So wert u herte wijt ende diep;
So sal u comen dat conduut dat liep
Marien sonder mate.
Bidt der hogher trouwen dat sijt u vloyen late.
Want hogher trouwen es bevolen,
Al die oetmoedicheit dore dolen
Dat sise volleiden sal
Daer maria es met minnen een in al.
OM GROTE MINNE IN HOGHE GHEDACHTE
Om grote minne in hoghe ghedachte
Willic wesen al minen tijt,
Want si mi met hrer groter crachte
Mine nature maect so wijt,
Dat ic mijn wesen al verpachte
In die hoghe gheboert van haren gheslachte.
Alse ic wil nemen vri delijt,
So werpt si mi in hare hachte.
Ic waent wel liden sonder scade,
Dat ic in minnen dus ben bevaen,
Wiltsi mi alle die nauste pade
Van haren weghe doen verstaen.
Alsic mi wane rusten in hare ghenade,
Verstormt si mi met nuwen rade.
Dits een wonderlijc verslaen:
Sosi meer mint, sosi meer lade.
Dit es wonder groet te verstane,
Der minnen nemen ende hare gheven.
Alsi mi gheeft troest te ontfane,
So werdet vruchten ende beven.
Der minnen biddic ende mane,
Dat si die edele herten spane
Dat si in minnen toene dus bleven
In nederen twivele, in hoghen wane.
Troest ende meslone in enen persoen,
Dats wesen vander minnen smake.
Al levede die wise Salamoen,
Hi liet te ontbindene so hoghe sake.
Wine werdens berecht in gheen sermoen:
Die sanc verhoghet allen toen.
Die tijt daer ic altoes na hake
Hevet in hem selven noch den loen.
Haken, merren, beiden langhe
Na dien tijt die selve es minne,
Doet versmaden vremde ghemanghe
Ende toent verliese ende grote ghewinne.
Fierheit raedt mi dat ic hanghe
So vaste in minnen, dat ic bevanghe
Een wesen boven alle sinne:
Die toen verhoghet alle sanghe.
Die toen die alle sanghe verhoghet,
Die meinic: minne in hare ghewout.
Ic segs een luttel, en doech ghetoghet
Den vremden herten die sijn cout
Ende cleine om minne hebben ghedoghet.
Sine weten niet, dat minne vertoghet
Hare rike den fieren die sijn stout
Ende in die minne werden ghesoghet.
Ghewout van minnen die al verwint
Die es te verstane onghehoert,
Ende bi in dole ende verre bekint,
Ende een vrede die alle vreden stoert:
Den vreden dien men in minnen ghewint
Daer men hare wesen al met versint.
Die wert ghesoghet in hare confoert
Die hem met minnen in minnen dus mint.
Die dus in minnen wilt vervaen
Hine sal ontsien cost noch scade
Noch pine; hi sal met allen staen
Int alre nauste van minnen rade,
Ende met hoghen dienste sijn onderdaen,
In al hare comen, in al hare gaen.
Die dit op minnen trouwe dade,
Hi soude in minnen al minne volstaen.
AY, IN WELKEN SOE VERBAERT DIE TIJT
Ay, in welken soe verbaert die tijt,
En es in al die werelt wijt
Dat mi gheven mach delijt,
Dan: verus amor.
Ay minne, op trouwe (want ghi al sijt
Miere zielen joye, miere herten vlijt),
Ontfaermt der noet, siet ane den strijt;
Hort cordis clamor!
Ay, wat ic mijn wee roepe ende claghe,
Die minne doe met mi hare behaghe;
Ic wille hare gheven alle mine daghe
Laus et honor.
Ay, minne, ocht trouwe u oghe ansaghe!
Want mi maect coene dat ics ghewaghe;
Want mi ierst op uwe hoghe staghe
Uwe traxit odor.
Ay, minne, ja ghi die niet en loghet:
Want ghi mi tonet inder joghet
Daer ic na quele, (want ghijt vermoghet),
Sijt medicina.
Ay ja, minne, ghi die als zijt voghet,
Gheeft mi om minne dies mi meest hoghet;
Want ghi sijt moeder alre doghet,
Vrouwe ende regina.
Ay, weerde minne, fine puere,
Wan sidi ane hoe ic gheduere,
Ende sijt in minen betteren suere
Condimentum?
Ay, ic dole te swaer in davonuere.
Mi sijn alle andere saken suere;
Volghevet mi, minne, u hoghe natuere
Sacramentum.
Ay, benic in vrome ocht in scade,
Si al, minne, bi uwen rade:
Uw slaghe sijn mi ghenoech ghenade
Redemptori.
Ay, wadic ghewat, clemme ic op grade,
Benic in honghere ochte in sade,
Dat ic u, minne gnoech voldade,
Unde mori. Amen. Amen.
Hadewijch, Lied 6
5
Waar vind ik van de minne
– die me buiten mezelf brengt –
iets dat mijn hart bevredigt,
zodat mijn pijn wat verzacht?
Al volg ik haar, ze vlucht.
Al dool ik rond in haar school,
ze wil me in geen enkel opzicht behagen.
Dat wordt me snel duidelijk.
Ach, ik spreek uit nood des harten.
Mijn tegenspoed is al te groot
en de minne te moeten ontberen is als sterven voor mij,
want ik kan haar niet genieten.
6
Aangezien ik ten volle hoor te minnen,
waarom zou ze me dan niet de volle minne geven?
Maar naar de maat van mijn beperkte begeerte
zou me dat maar weinig genoegen geven.
Toch heb ik om minnes genegenheid
mijn krachten allemaal opgebruikt.
Ik weet niet waarvan ik nog kan leven.
Zij weet wel wat ik bedoel.
Want ik heb wat ik bezat zo opgeleefd,
dat ik niets anders heb dan wat ze geeft,
en al gaf ze iets, de honger zou blijven,
want ik wil het allemaal.
7
Ach, hoe kan ik dan verdragen,
en zij die dit ook beleven,
dat de minne voor ons uitloopt
en ons zichzelf zo ontzegt?
Ach, zoetste van al wat leeft,
dat jij je niet volledig aan mij wilt geven
in zo’n mate als mij zou toekomen,
dat is het niet wat mij zo vermetel maakt.
Maar ik klaag in de naam van je vrienden,
die je altijd trouw hebben gediend
en zichzelf altijd graag tekortdeden
om de zoetheid van jouw wezen.
Nu liggen zij in zware kluisters
en zijn ze vreemden in hun eigen land.
Daar dolen zij rond, ten prooi
aan het vreemde avontuur.
Middelnederlandse tekst
5
Waer vinde ic der minnen iet
– die mi ute mi doet dolen –
na miere herten ghenoeghen,
dat iet suete mine pine?
Al volch ic hare, si vliet.
Al dole ic in hare scolen,
si en wille mi in al voeghen.
Het wert mi saen in scine.
Ay, ic spreke van herten noet.
Mijn wederstoet die es te groet
ende mi es derven der minne eene doet,
want ic en macher gebruken niet.
6
Sint ic al minnen soude,
wan gave si mi al minne?
Doch na mijn cleine begheren,
dat ware mi ghenoech te clene.
Doch hebbic omme minnen houde
verteert al mine sinne.
Ic en weet wies mi gheneren.
Si weet wel wat ic mene.
Want ic hebbe soe dat mine verlevet,
ic en hebbe el niet si en ghevet,
ende al gave si iet hongher blevet
want ict gheheel al woude.
7
Ay hoe maghic dan ghedueren,
ende si die dit meer leven,
dat ons de minne geet vore
ende haer selven aldus onthout?
Ay, suetste alre creaturen,
dat ghi mi u niet en wilt volgheven
soe vele alse mi uwes behore,
dat en maket mi niet soe stout.
Maer ic claghe van uwen vrienden,
die u ie met trouwen dienden
ende ye gherne haer wesen ontsienden
omme suetheit uwer naturen.
Nu syn si in swaren banden
ende vremde in haers selfs lande.
Daer dolen si in de hande
der vreemder avonturen.
