Le Gouffre
Pascal avait son gouffre, avec lui se mouvant.
—Hélas! tout est abîme, — action, désir, rêve,
Parole! Et sur mon poil qui tout droit se relève
Mainte fois de la Peur je sens passer le vent.
En haut, en bas, partout, la profondeur, la grève,
Le silence, l’espace affreux et captivant…
Sur le fond de mes nuits Dieu de son doigt savant
Dessine un cauchemar multiforme et sans trêve.
J’ai peur du sommeil comme on a peur d’un grand trou,
Tout plein de vague horreur, menant on ne sait où;
Je ne vois qu’infini par toutes les fenêtres,
Et mon esprit, toujours du vertige hanté,
Jalouse du néant l’insensibilité.
—Ah! ne jamais sortir des Nombres et des Êtres!
Charles Baudelaire
The Abyss
Pascal had his abyss that moved along with him.
—Alas! all is abysmal, — action, desire, dream,
Word! and over my hair which stands on end
I feel the wind of Fear pass frequently.
Above, below, on every side, the depth, the strand,
The silence, space, hideous and fascinating…
On the background of my nights God with clever hands
Sketches an unending nightmare of many forms.
I’m afraid of sleep as one is of a great hole
Full of obscure horrors, leading one knows not where;
I see only infinite through every window,
And my spirit, haunted by vertigo, is jealous
Of the insensibility of nothingness.
—Ah! Never to go out from Numbers and Beings!
William Aggeler
The Flowers of Evil (Fresno, CA: Academy Library Guild, 1954)
The Gulf
Wherever Pascal went, his gulf was spread,
All is abyss — dream, act, desire, or word!
And often by the wind of terror stirred
I’ve felt the hair shoot upright on my head.
High up, low down, all round, the depth descending,
The verge, the silence, the dread captor, Space.
Behind my nights I see God’s finger trace
A Nightmare multiform yet never-ending.
I dread my sleep like some enormous hole
Full of vague horror, leading to no goal.
All windows bare the infinite to me.
My soul, in its vertiginous endeavour,
Envies the senseless void — Ah, never never
From entities or numbers to be free!
Roy Campbell
Poems of Baudelaire (New York: Pantheon Books, 1952)
The Abyss
Pascal had his abyss, which moved with him.
Alas! everything is an abyss— action, desire, dreams,
Words! and over my hair which stands upright
I often feel the wind of Fear pass.
Above and below, everywhere, distances, shores,
Silence, terrifying imprisoning space …
Over the depths of my nights God with His knowing finger
Draws a multiform traceless nightmare.
I fear sleep as one fears a great hole,
Full of vague horror, leading one knows not where;
I see only infinity through all my windows,
And my mind, always haunted by vertigo,
Is jealous of the insensibility of the void.
—Ah! I will never be free of Numbers and Beings!
Wallace Fowlie
Flowers of Evil (New York: Dover Publications, 1964)
Abyss
Pascal abhorred the abyss but it hounded at his heals.
The gulf gulps words, desires, actions and dreams.
While my hair stands on end each woeful time
The wind gropes through it with its silent screams.
Above, below, about me, the great empty depth.
A silence latches onto me and won’t let me break loose,
While God drafts my nightmares with his skillful pen,
Multifaceted nightmares that know no truce.
I’m scared to fall into the gaping hole of sleep.
What horrors does it hold in its pitch black pit?
Infinity lurks below. Through each window it peeps
While vertigo is stalking me and my jittery spirit.
I long to lose all feeling and embrace nothingness
Where Beings and Numbers leave me to peaceful bliss.
James W. Underhill
De Afgrond
Pascal had zijn ravijn dat met hem voortbewoog.
-Afgrond, helaas, is alles! – droom en daad, begeren
en spreken! Menig keer voel ik de wind passeren
van Angst, die mij het haar doet rijzen, recht omhoog.
Omlaag, omhoog, alom: de diepte en de rand,
de stilte en de ruimte, pakkend, schrikaanjagend…
Op mijn nachts wanden wordt, veelvormig, nooit versagend,
een droom van vrees ontworpen door Gods wijze hand.
Angst heb ik voor de slaap als voor een gapend gat,
dat, vol van vage afschuw, voert naar geen weet wat;
niets dan oneindigheid zie ik door alle ramen
en door de duizeling bezochte geest benijdt,
altijd gekweld, het niets om zijn gevoelloosheid.
-Ah! Nimmer los te zijn van nummers en van namen!
Vertaling Petrus Hoosemans
L’homme et la mer
Homme libre, toujours tu chériras la mer!
La mer est ton miroir; tu contemples ton âme
Dans le déroulement infini de sa lame,
Et ton esprit n’est pas un gouffre moins amer.
Tu te plais à plonger au sein de ton image;
Tu l’embrasses des yeux et des bras, et ton coeur
Se distrait quelquefois de sa propre rumeur
Au bruit de cette plainte indomptable et sauvage.
Vous êtes tous les deux ténébreux et discrets:
Homme, nul n’a sondé le fond de tes abîmes;
O mer, nul ne connaît tes richesses intimes,
Tant vous êtes jaloux de garder vos secrets!
Et cependant voilà des siècles innombrables
Que vous vous combattez sans pitié ni remord,
Tellement vous aimez le carnage et la mort,
O lutteurs éternels, ô frères implacables!
Charles Baudelaire
Mensch en zee
O vrije mensch, die weet u met de zee verbonden!
Zij is uw spiegel en uw ziel zichzelve ziet
In de eindelooze golving naar een ijl verschiet,
Uw geest herkent in haar zijn eigen bitt’re gronden.
Gij wordt gedreven u te domp’len in haar kracht;
Gij wilt uw beeld omvatten met uw blik en armen,
Soms wendt uw hart zich af van zijn eigen alarmen,
Hoorend der waat’ren wilde toomelooze klacht.
En beiden zijt gij vol van duister heimlijk leven;
Nooit zult gij weten, mensch, hoe diep uw afgrond is,
Van uw verborgen schatten, zee, blijft ge ongewis,
En beiden hebt gij angst geheimen prijs te geven.
En toch geschiedt het sedert oorsprong van den tijd
Dat gij elkaar bevecht zonder spijt of genade,
Want van slachting en dood zijt gij niet te verzaden,
O onverzoenlijken in eeuw’gen broederstrijd.
Vertaling H.W.J.M. Keuls
Recueillement
Sois sage, ô ma Douleur, et tiens – toi plus tranquille.
Tu réclamais le Soir; il descend; le voici
Une atmosphère obscure enveloppe la ville,
Aux uns portant la paix, aux autres le souci.
Pendant que des mortels la multitude vile,
Sous le fouet du Plaisir, ce bourreau sans merci,
Va cueillir des remords dans la fête servile,
Ma Douleur, donne-moi la main; viens par ici,
Loin d’eux. Vois se pencher les défuntes Années,
Sur les balcons du ciel, en robes surannées;
Surgir du fond des eaux le Regret souriant;
Le Soleil moribond s’endormir sous une arche,
Et, comme un long linceul traînant à l’Orient,
Entends, ma chère, entends la douce Nuit qui marche.
Ch. Baudelaire
Bezinning
Wees nu geduldig, o mijn smart, bedwing uw klagen.
Gij riept den avond aan en zie, hij daalt reeds neer:
Een wazig donker doet het beeld der stad vervagen
En brengt den moeden menschen vrede of hartezeer.
Terwijl een dwaze menigte zich op laat jagen,
Gezweept door het genot, genadeloozen heer
En drinkt van ’t slaafsche feest de spijt der laat’re dagen,
Kom hier, mijn smart, reik mij de hand en zucht niet meer.
Zie op ’t terras des hemels de gestorven jaren
In hun verouderd kleed gebogen nederstaren;
Zie hoe de weemoed boven ’t water troostend lacht,
En hoe de zon onder een brug in slaap verglijdt;
En stil als ’t doodskleed langs het Oosten uitgebreid,
Hoor, lieve, hoor het naad’ren van den zoeten nacht.
Vertaling H.W.J.M. Keuls
Le vin de l’assassin
Ma femme est morte, je suis libre!
Je puis donc boire tout mon soûl.
Lorsque je rentrais sans un sou,
Ses cris me déchiraient la fibre.
Autant qu’un roi je suis heureux;
L’air est pur, le ciel admirable…
Nous avions un été semblable
Lorsque j’en devins amoureux!
L’horrible soif qui me déchire
Aurait besoin pour s’assouvir
D’autant de vin qu’en peut tenir
Son tombeau; – ce n’est pas peu dire:
Je l’ai jetée au fond d’un puits,
Et j’ai même poussé sur elle
Tous les pavés de la margelle.
-Je l’oublierai si je puis!
Au nom des serments de tendresse –
Dont rien ne peut nous délier,
Et pour nous réconcilier
Comme au beau temps de notre ivresse,
J’implorai d’elle un rendez-vous,
Le soir, sur une route obscure.
Elle y vint! – folle créature!
Nous sommes tous plus ou moins fous!
Ch. Baudelaire
De wijn van de moordenaar
Mijn vrouw is dood, nu ben ik vrij!
Niets let meer dat ik mij bezat.
Als ‘k zonder cent het huis betrad,
doorsneed haar wilde krijsen mij.
Ik ben gelukkig als een vorst;
De lucht is rein, de hemel klaar….
Zo’n zomer hadden wij het jaar,
toen liefde ontvlamde in mijn borst!
De barre dorst die mij doorsnijdt
laat zich alleen met wijn verslaan,
zoveel als in haar graf zou gaan;
-en dat is heus geen kleinigheid:
Nadat ik haar een put in smeet,
heb ‘k van de putrand elke steen
haar nagesmeten naar beneên.
-‘k Zal blij zijn als ik haar vergeet!
In naam der eden van wier zoet
geweld geen macht ons ooit ontslaat,
bereid tot een verzoeningsdaad
als in de hoogtij van ons bloed,
heb ik gesmeekt: ontmoet mij weer,
bij avond, in een donkre bocht.
Zottin! – zij heeft mij opgezocht!
Zot zijn wij allen min of meer!
Vertaling M. Mok
Elle était encore jolie,
Quoique bien fatiguée! et moi,
Je l’aimais trop! voilà pourquoi
Je lui dis: Sors de cette vie!
Nul ne peut me comprendre. Un seul
Parmi ces ivrognes stupides
Songea-t-il dans ses nuits morbides
A faire du vin un linceul?
Cette crapule invulnérable
Comme les machines de fer
Jamais, ni l’été ni l’hiver,
N’a connu l’amour véritable,
Avec ses noirs enchantements,
Son cortège infernal d’alarmes,
Ses fioles de poison, ses larmes
Ses bruits de chaînes, et d’ossements
-Me voilà libre et solitaire!
Je serai ce soir ivre mort;
Alors, sans peur et sans remord,
Je me coucherai sur la terre,
Et je dormirai comme un chien!
Le chariot aux lourdes roues
Chargé de pierres et de boues,
Le wagon enragé peut bien
Écraser ma tête coupable
Ou me couper par le milieu,
Je m’en moque comme de Dieu,
Du Diable ou de la Sainte Table!
Ch. Baudelaire
Zij was, ofschoon wel moe en oud,
nog altijd mooi! en ik, ik had
haar veel te lief, ’t was daarom dat
ik tot haar zei: ik maak je koud!
Niemand begrijpt mij. Kan het zijn
dat éen dier stomme dronkaards ooit,
in zijn doorziekte nacht gekooid,
een lijkkleed heeft bedacht van wijn?
Dat onaandoenlijke serpent
heeft als een ijzeren gewrocht,
door hitte noch door kou bezocht,
de ware liefde nooit gekend,
met heel haar zwarte toverwinkel,
haar hellestoet van angst en schrik,
haar giftigheden, haar gesnik,
haar bot- en ketenengerinkel!
-Nu hoor ik bij geen schepsel meer!
Vanavond legt mijn dronken bast,
door vrees en wroeging onbelast,
zich languit op de aarde neer,
en ik zal slapen als een drel!
Het zware wielgeweld der brik,
hoog opgetast met steen en slik,
dat razend voertuig kan mij wel
verpletteren het schuldig brein,
of ’t rijdt mij middendoor kapot,
ik heb er lak aan als aan God,
de Droes of ’s Heren Brood en Wijn!
Vertaling M. Mok
DE VERNIETIGING
De Duivel, die voortdurend aan mijn zijde danst,
Heeft mij gelijk een ongrijpbare lucht omvangen;
Ik zuig hem op en voel hoe hij mijn longen brandt
En ze voorgoed vervult van een schuldig verlangen.
Soms neemt hij, die mijn liefde voor het Schone kent,
De vorm aan van de meest verleidelijke vrouwen,
Terwijl hij mijn mond aan verdorven dranken went
Door mij zijn valse voorwendsels toe te vertrouwen.
En zo voert hij mij ver weg uit Gods aangezicht
Naar de diepe, verlaten vlakten van de Onlust,
Waar hij mijn uitgeputte lijf te gronde richt
En mijn vermoeide blik verwart en verontrust
Door een gapende wonde, een bezoedeld kleed
En ’t bloedig werktuig van wat Vernietiging heet!
Charles Baudelaire
Vertaling Menno Wigman
Uit: De bloemen van het kwaad, Prometheus, 2021 (oorspronkelijk gepubliceerd in 1987).
DE UILEN
Onder de heesters die schaduw schenken
Zitten de uilen – onbewogen
En als vreemde goden wier ogen
Een rode gloed uitzenden. Zij denken.
Zij rusten zonder zich te verroeren
Tot het droeve uur op komt dagen
Dat de schuine zon gaat verjagen
En de schemer met zich mee zal voeren.
Hun houding wil de wijze leren
Niets op
deze wereld te begeren
Wat onrust, rumoer en beweging heet;
En wij, op jacht naar vluchtige fortuinen,
Torsen ons leven lang het leed
Van plaats te hebben willen ruilen.
Charles Baudelaire
Vertaling Menno Wigman
Uit: De bloemen van het kwaad, Prometheus, 2021 (oorspronkelijk gepubliceerd in 1987)
Harmonie du soir
Voici venir les temps où vibrant sur sa tige
Chaque fleur s’évapore ainsi qu’un encensoir ;
Les sons et les parfums tournent dans l’air du soir ;
Valse mélancolique et langoureux vertige !
Chaque fleur s’évapore ainsi qu’un encensoir ;
Le violon frémit comme un cœur qu’on afflige ;
Valse mélancolique et langoureux vertige !
Le ciel est triste et beau comme un grand reposoir.
Le violon frémit comme un cœur qu’on afflige,
Un cœur tendre, qui hait le néant vaste et noir !
Le ciel est triste et beau comme un grand reposoir ;
Le soleil s’est noyé dans son sang qui se fige.
Un cœur tendre, qui hait le néant vaste et noir,
Du passé lumineux recueille tout vestige !
Le soleil s’est noyé dans son sang qui se fige…
Ton souvenir en moi luit comme un ostensoir !
Charles Baudelaire
Uit: Les Fleurs du mal
De harmonie van de avond
Zie de tijden komen dat, trillend op haar stengel,
Iedere bloem geurt als een wierookvat;
De geluiden en geuren wervelen in de avondlucht
In een melancholieke wals en lome duizeling!
Iedere bloem geurt als een wierookvat;
De viool trilt als een hart dat wordt gepijnigd;
In een melancholieke wals en lome duizeling!
De hemel is triest en mooi als een groot rustaltaar.
De viool trilt als een hart dat wordt gepijnigd,
Een teer hart, dat walgt van het grote zwarte niets!
De hemel is triest en mooi als een groot rustaltaar;
De zon is verdronken in zijn bloed dat stolt.
Een teer hart, dat walgt van het grote zwarte niets,
En van het voorbije licht ieder spoor verzamelt!
De zon is verdronken in zijn bloed dat stolt …
De herinnering aan U straalt in mij als een monstrans!
Ash Wednesday
I
Because I do not hope to turn again
Because I do not hope
Because I do not hope to turn
Desiring this man’s gift and that man’s scope
I no longer strive to strive towards such things
(Why should the agèd eagle stretch its wings?)
Why should I mourn
The vanished power of the usual reign?
Because I do not hope to know
The infirm glory of the positive hour
Because I do not think
Because I know I shall not know
The one veritable transitory power
Because I cannot drink
There, where trees flower, and springs flow, for there is nothing again
Because I know that time is always time
And place is always and only place
And what is actual is actual only for one time
And only for one place
I rejoice that things are as they are and
I renounce the blessèd face
And renounce the voice
Because I cannot hope to turn again
Consequently I rejoice, having to construct something
Upon which to rejoice
And pray to God to have mercy upon us
And pray that I may forget
These matters that with myself I too much discuss
Too much explain
Because I do not hope to turn again
Let these words answer
For what is done, not to be done again
May the judgement not be too heavy upon us
Because these wings are no longer wings to fly
But merely vans to beat the air
The air which is now thoroughly small and dry
Smaller and dryer than the will
Teach us to care and not to care Teach us to sit still.
Pray for us sinners now and at the hour of our death
Pray for us now and at the hour of our death.
II
Lady, three white leopards sat under a juniper-tree
In the cool of the day, having fed to sateity
On my legs my heart my liver and that which had been contained
In the hollow round of my skull. And God said
Shall these bones live? shall these
Bones live? And that which had been contained
In the bones (which were already dry) said chirping:
Because of the goodness of this Lady
And because of her loveliness, and because
She honours the Virgin in meditation,
We shine with brightness. And I who am here dissembled
Proffer my deeds to oblivion, and my love
To the posterity of the desert and the fruit of the gourd.
It is this which recovers
My guts the strings of my eyes and the indigestible portions
Which the leopards reject. The Lady is withdrawn
In a white gown, to contemplation, in a white gown.
Let the whiteness of bones atone to forgetfulness.
There is no life in them. As I am forgotten
And would be forgotten, so I would forget
Thus devoted, concentrated in purpose. And God said
Prophesy to the wind, to the wind only for only
The wind will listen. And the bones sang chirping
With the burden of the grasshopper, saying
Lady of silences
Calm and distressed
Torn and most whole
Rose of memory
Rose of forgetfulness
Exhausted and life-giving
Worried reposeful
The single Rose
Is now the Garden
Where all loves end
Terminate torment
Of love unsatisfied
The greater torment
Of love satisfied
End of the endless
Journey to no end
Conclusion of all that
Is inconclusible
Speech without word and
Word of no speech
Grace to the Mother
For the Garden
Where all love ends.
Under a juniper-tree the bones sang, scattered and shining
We are glad to be scattered, we did little good to each other,
Under a tree in the cool of day, with the blessing of sand,
Forgetting themselves and each other, united
In the quiet of the desert. This is the land which ye
Shall divide by lot. And neither division nor unity
Matters. This is the land. We have our inheritance.
III
At the first turning of the second stair
I turned and saw below
The same shape twisted on the banister
Under the vapour in the fetid air
Struggling with the devil of the stairs who wears
The deceitul face of hope and of despair.
At the second turning of the second stair
I left them twisting, turning below;
There were no more faces and the stair was dark,
Damp, jaggèd, like an old man’s mouth drivelling, beyond repair,
Or the toothed gullet of an agèd shark.
At the first turning of the third stair
Was a slotted window bellied like the figs’s fruit
And beyond the hawthorn blossom and a pasture scene
The broadbacked figure drest in blue and green
Enchanted the maytime with an antique flute.
Blown hair is sweet, brown hair over the mouth blown,
Lilac and brown hair;
Distraction, music of the flute, stops and steps of the mind
over the third stair,
Fading, fading; strength beyond hope and despair
Climbing the third stair.
Lord, I am not worthy
Lord, I am not worthy
but speak the word only.
IV
Who walked between the violet and the violet
Whe walked between
The various ranks of varied green
Going in white and blue, in Mary’s colour,
Talking of trivial things
In ignorance and knowledge of eternal dolour
Who moved among the others as they walked,
Who then made strong the fountains and made fresh the springs
Made cool the dry rock and made firm the sand
In blue of larkspur, blue of Mary’s colour,
Sovegna vos
Here are the years that walk between, bearing
Away the fiddles and the flutes, restoring
One who moves in the time between sleep and waking, wearing
White light folded, sheathing about her, folded.
The new years walk, restoring
Through a bright cloud of tears, the years, restoring
With a new verse the ancient rhyme. Redeem
The time. Redeem
The unread vision in the higher dream
While jewelled unicorns draw by the gilded hearse.
The silent sister veiled in white and blue
Between the yews, behind the garden god,
Whose flute is breathless, bent her head and signed but spoke no word
But the fountain sprang up and the bird sang down
Redeem the time, redeem the dream
The token of the word unheard, unspoken
Till the wind shake a thousand whispers from the yew
And after this our exile
V
If the lost word is lost, if the spent word is spent
If the unheard, unspoken
Word is unspoken, unheard;
Still is the unspoken word, the Word unheard,
The Word without a word, the Word within
The world and for the world;
And the light shone in darkness and
Against the Word the unstilled world still whirled
About the centre of the silent Word.
O my people, what have I done unto thee.
Where shall the word be found, where will the word
Resound? Not here, there is not enough silence
Not on the sea or on the islands, not
On the mainland, in the desert or the rain land,
For those who walk in darkness
Both in the day time and in the night time
The right time and the right place are not here
No place of grace for those who avoid the face
No time to rejoice for those who walk among noise and deny the voice
Will the veiled sister pray for
Those who walk in darkness, who chose thee and oppose thee,
Those who are torn on the horn between season and season, time and time,
between
Hour and hour, word and word, power and power, those who wait
In darkness? Will the veiled sister pray
For children at the gate
Who will not go away and cannot pray:
Pray for those who chose and oppose
O my people, what have I done unto thee.
Will the veiled sister between the slender
Yew trees pray for those who offend her
And are terrified and cannot surrender
And affirm before the world and deny between the rocks
In the last desert before the last blue rocks
The desert in the garden the garden in the desert
Of drouth, spitting from the mouth the withered apple-seed.
O my people.
VI
Although I do not hope to turn again
Although I do not hope
Although I do not hope to turn
Wavering between the profit and the loss
In this brief transit where the dreams cross
The dreamcrossed twilight between birth and dying
(Bless me father) though I do not wish to wish these things
From the wide window towards the granite shore
The white sails still fly seaward, seaward flying
Unbroken wings
And the lost heart stiffens and rejoices
In the lost lilac and the lost sea voices
And the weak spirit quickens to rebel
For the bent golden-rod and the lost sea smell
Quickens to recover
The cry of quail and the whirling plover
And the blind eye creates
The empty forms between the ivory gates
And smell renews the salt savour of the sandy earth
This is the time of tension between dying and birth
The place of solitude where three dreams cross
Between blue rocks
But when the voices shaken from the yew-tree drift away
Let the other yew be shaken and reply.
Blessèd sister, holy mother, spirit of the fountain, spirit of the garden,
Suffer us not to mock ourselves with falsehood
Teach us to care and not to care
Teach us to sit still
Even among these rocks,
Our peace in His will
And even among these rocks
Sister, mother
And spirit of the river, spirit of the sea,
Suffer me not to be separated
And let my cry come unto Thee.
T.S. Eliot
Aswoensdag
I
Omdat ik niet hoop nog eens te veranderen
Omdat ik niet hoop
Omdat ik niet hoop te veranderen
Links en rechts om ruimte en om gunsten vragend
Ik wil niet langer zulke dingen willen
(Want waarom moet een oude adelaar zijn vleugels uitstrekken?)
Waarom getreurd
Om de verdwenen kracht van wat vroeger de leiding had?
Omdat ik niet hoop ooit weer mee te maken
Dat een gelukkig uur slecht vol te houden is
Omdat ik niet denk
Omdat ik weet dat ik niet weten zal
Wat de ware vluchtige kracht is
Omdat ik niet drinken kan
Waar bomen bloeien en het water stroomt, want daar is weer niets.
Omdat ik weet dat tijd altijd de tijd blijft
En ergens ook alleen maar ergens is
En actueel is actueel zolang het duurt
En ook maar op één plek
Ik ben gelukkig omdat dingen zijn zoals ze zijn en
Ik neem afstand van het heilige gezicht
En neem afstand van de stem
Omdat ik niet kan hopen nog eens te veranderen
En dus ben ik gelukkig omdat ik iets moet construeren om daar
Gelukkig mee te zijn.
En bid God om ons genadig te zijn
En bid dat ik kan vergeten
De dingen die ik te vaak met mijzelf bespreek
Te vaak uitleg.
Omdat ik niet hoop nog eens te veranderen
Laat wat hier staat gezegd zijn
Dat wat gebeurd is niet meer moet gebeuren
Moge het oordeel niet te zwaar vallen voor ons.
Want deze vleugels zijn nu niet meer om te vliegen
Maar het zijn waaiers met een beetje luchtverplaatsing
De lucht die nu volkomen ijl en droog is
IJler en droger dan de wil
Leer ons zorg en zorgeloosheid
Leer ons stil te zitten
Bid voor ons zondaars nu en in het uur van onze dood
Bid voor ons nu en in het uur van onze dood
vertaling Menno van der Beek
ASWOENSDAG III
Bij de eerste draaiing van de tweede trap
Keerde ik mij om en zag beneden
Dezelfde gedaante om de leuning gekronkeld
In de dampen van de walgelijke lucht
Zich verwerend tegen de duivel van de trappen
Met zijn valse gezicht van hoop en van wanhoop.
Bij de tweede draaiing van de tweede trap
Liet ik hen beneden kronkelend achter;
De gezichten waren weg en de trap was donker,
Nat, getand, als de kwijlende mond van een grijsaard,
onherstelbaar,
Als de stekelige muil van een oude haai.
Bij de eerste draaiing van de derde trap
Was een schietgat dikbuikig als de vrucht van een vijgeboom
En daarachter meidoornbloesem en een grazige beemd
En de breedgeschouderde in blauw en groen gekleed
Verrukte de meimaand met zijn fluit als vanouds.
Hoe lief is bruin haar, bruin haar over een mond gewaaid,
Een sering en bruin haar;
Verstrooiing, fluitmuziek, stilstand en stap van de geest op de
derde trap,
Wijkend, wijkend; kracht boven hoop en wanhoop uit
Op de derde trap.
Heer, ik ben niet waardig
Heer, ik ben niet waardig
doch spreek slechts één woord. (
T.S. Eliot
vertaald door Michel van der Plas, 1983)
Het magerebrugwonder
De eerste twee boten passeerden vlot
maar de derde was een diep geladen aak
die zo traag naderde dat (cadeau Karin
pasta, room, boontjes, loodgieter bellen)
Plotseling doemt de aak dichtbij op
en zie ik dat hij geheel gevuld is
met water dat in springerige golfjes
uit het donkere ruim over de boorden stroomt
Boven de wachtende mensen
is de moeheid van de werkdag uitgegroeid
tot een bijna zichtbare tros tekstballonnen
Verwikkeld in gedachten en beslommeringen
zien we niet dat uit de aak
al het water van de Amstel opwelt
Incognito drijft de bron van de rivier voorbij
K. Michel
(Waterstudies, Amsterdam, Meulenhof, 1999)
Ook de vissen
Zou je de Haagse Hofvijver overeind zetten
rechtstandig als een majestueuze wand van water
om het licht de diepte te laten doorstralen
om de stad een doorzichtige spiegel te bieden
een oudgouden glans zou over de huizen strijken
en iemand roept als eerste ‘kijk’ en wijst
toeterend komt het hele verkeer tot stilstand
abrupt worden alle vergaderingen opgeschort
en de straten vullen zich met ogen en geroezemoes
een vorstelijk banket, jagers in een herfstbos
zegels en paperassen, gesluierde naakte vrouwen
iedereen ziet in de vijverwand iets anders
maar allemaal blikken ze diep in de tijd terug
En eindelijk kunnen de hofvissen ook eens
over de schubbenhuid van de daken uitkijken
naar de glinsterende torens en ijspaleizen
de bomen bij de duinen, het gele strandzand
‘kijk’ stoten de vissen elkaar aan, ‘dat zilvergrijze
dat schitterende schuimende, woelende weidse
dat zich daar uitstrekt tot aan de einder en verder
dat is nou de zee, ja dat daar is de zee’
K. Michel
uit: ‘Kleur de schaduwen’, 2004.
Praise Song for the Day
Each day we go about our business,
walking past each other, catching each other’s
eyes or not, about to speak or speaking.
All about us is noise. All about us is
noise and bramble, thorn and din, each
one of our ancestors on our tongues.
Someone is stitching up a hem, darning
a hole in a uniform, patching a tire,
repairing the things in need of repair.
Someone is trying to make music somewhere,
with a pair of wooden spoons on an oil drum,
with cello, boom box, harmonica, voice.
A woman and her son wait for the bus.
A farmer considers the changing sky.
A teacher says, Take out your pencils. Begin.
We encounter each other in words, words
spiny or smooth, whispered or declaimed,
words to consider, reconsider.
We cross dirt roads and highways that mark
the will of some one and then others, who said
I need to see what’s on the other side.
I know there’s something better down the road.
We need to find a place where we are safe.
We walk into that which we cannot yet see.
Say it plain: that many have died for this day.
Sing the names of the dead who brought us here,
who laid the train tracks, raised the bridges,
picked the cotton and the lettuce, built
brick by brick the glittering edifices
they would then keep clean and work inside of.
Praise song for struggle, praise song for the day.
Praise song for every hand-lettered sign,
the figuring-it-out at kitchen tables.
Some live by love thy neighbor as thyself,
others by first do no harm or take no more
than you need. What if the mightiest word is love?
Love beyond marital, filial, national,
love that casts a widening pool of light,
love with no need to pre-empt grievance.
In today’s sharp sparkle, this winter air,
any thing can be made, any sentence begun.
On the brink, on the brim, on the cusp,
praise song for walking forward in that light.
ELIZABETH ALEXANDER
A Poem for Barack Obama’s Presidential Inauguration
Toespraak tot het plafond
ooit was de dolfijn een landdier
het wandelde rond en haalde adem
onder druk van de weersomstandigheden
werd de dolfijn in luttele millennia
richting het water gedreven
de eens volgroeide poten werden korter
en korter tot ze nagenoeg verdwenen
wat de dolfijn aan het bestaa
op het droge overhield waren de longen
evolutionair gezien is dat raar want
wat moet je daarmee onder water
vermoedelijk gaat het om een functie
die nuttig is zij het indirect – denk
bijv. aan lichaamshaar, blindedarm
staartbeentjes of in breder verband
het blijven voortbestaan van dichters –
misschien is het evolutionaire voordeel wel
dat het de dolfijn in staat stelt van tijd
tot tijd aan de oppervlakte te komen
boven het water uit te springen
en een blik te werpen op de blauwe
of sterren- of wolkenlucht
en de kust
K. Michel
uit: ‘Bij eb is je eiland groter’, 2010
Drie uitzichten (op de terugweg van ziekenbezoek aan mijn moeder)
Klaprozen in de berm
van het spoor bij Geldermalsen
kleuren de grintkiezels
donkergrijzer (Ho Mug geel
in de verte) De trein als vaker zomaar
stilstaand biedt nu geen herkauwende
koeien in ’t groen ter overpeinzing
Iets later (aha een Chin. Ind.
restaurant) even voorbij Den Bosch
hipt een vlaamse gaai zigzag
over het gaasdak van een volière
Kanariegele vogeltjes knetteren
door de kooi ‘Tering hé’ ‘Rot op’
gooien scholieren stukken brood
door het gangpad naar elkaar
Mijn hoofd gloeit een beetje
Er zit iets dwars in mijn borst
‘Debiel’ ‘Doe even normaal ja’
Samengedromd bij een wilgenbosje
staan vijf pony’s de grootste
hapt in de harige nek naast zich
Twee meisjes negeren het kabaal
nonchalant lipsticken ze hun lippen
Om de kleine hersens te kalmeren
gebruikten de Chinezen papaverzaad
‘Kolere’ en voor de luchtwegen
thee van paardenbloesem en ginkgo
voor een gezonde oude dag, maar ja
moedertje daar heb je geen fluit aan
als je aan het alzheimeren bent
Bestond er maar een kuur, een vaccin
Was er maar een geniale hersenarts
‘Mis’ Ik adem diep in
en voel mijn gewicht op de bank
hoe mijn voeten rusten op de vloer
Ik adem langzaam uit het landschap in
Wat een blauw wat een wolken
wat een eindeloos open grasland groen
K. Michel
Ter correctie
Premier spreekt pers toe
Wanneer iemand kwaficaties gebruikt
als ‘u beschadigt het koolijk huis’
dan raakt me dat. Wanneer je consteert
dat de informatie onjuist en onvledig
is resteert er eilijk geen andre
coclusie. Het vertrouwen is geschaad.
Dat de kandaat in de nabeid van de koogin
komt is de inhoudelijke kant. Dat geven
was bkend maar van een voorgnomen
huulijk
was toen nog geen sprake en in het kader
van toestemming waren er nog geen bletslen.
Na braadslagingen in de misterraad vdaag
vinden we dat ondzoek moet worden vricht.
Het gaat om de koogin en het koolijk huis.
K. Michel
Die Begin van Die Aarde
Voor jou oë breek die son, voor jou oë wil als begin.
De zon breekt recht voor je ogen, voor je ogen wil alles beginnen.
Oer is die wêreld, met vis wat na die son opspring.
Oer is de wereld, met vis die naar de zon opspringt.
Die reën hou jou vas, die reën maak jou seer.
De regen houdt je vast, de regen doet je pijn.
Jy word een mens, wat nooit meer terug kan keer.
Jij wordt een mens, die nooit meer terug kan keren.
Alsof die reën jou optel, alsof die reën jou ruik.
Alsof de regen je optilt, alsof de regen je ruikt.
Die reën jou hou, alsof die reën jou keel gebruik.
Alsof de regen je omarmt, alsof de regen je keel gebruikt.
Al langs jou dy snuift die reën, al langs jou bors glister dit.
Langs jou dij snuift de regen, langs je borst glinstert hij.
Met jou hele lyf, hoor jy die oerknalle klink.
Met je hele lijf, hoor je de oerknal klinken.
Êrens sig lig deur, êrens voor.
Ergens dringt licht door, ergens in de verte.
Êrens kantel die reën met jou vooroor.
Ergens kantelt de regen met jou voorover.
Jy hou die reën se arms vas, met jou rug teën sy maag.
Je neemt de regen bij de armen, met je rug tegen zijn buik.
Jy is by die reën, as hy oor die aarde waag.
Jij bent met de regen, als die zich over de aarde waagt.
Blindwit weerlig spat in klip, die aarde prut met vuur.
Verblindend wit weerlicht flitst in steen, de aarde borrelt met vuur.
Uit die drif en skrop word basalt en graniet gepuur.
Uit de hitte en wrijving wordt basalt en graniet geperst.
Êrens sig lig deur, êrens voor.
Ergens dringt licht door, ergens in de verte.
Êrens kantel die reën met jou vooroor.
Ergens kantelt de regen met jou voorover.
Antjie Krog
dichter wordende
op een ochtend word je wakker midden in klank
met vocaal en klinker en diftong als voelspriet
met aarzelende zorg stem je de geringste beroering
van licht en verlies in klank af
onmiddellijk zie je jezelf geknield
aan de hoorbaar kloppende wand
van een woord – zoekend naar het precieze
moment waarop een versregel volloopt in klank
wanneer de betekenis van een woord zwicht,
begint te verschuiven en zich ten slotte overlevert aan geluid
vanaf dat moment smacht het bloed naar de betovering
van taal – de enige waarheid krijgt een huid van klank
de dichter dicht met haar tong
zij haalt adem – ja, diep uit haar oor
Antjie Krog
Vertaling Robert Dorsman
Landskap II
1.
kom dag! kom berg!
ombloes met blou
kom maak my joue
in ligsagte bondels opgeraap
in klipblou lug – vadems van!
2.
die baai blink melk
seilbote swaai soos duwweltjies
agter waspapier knars die berg uit die blou
3.
is dit wyd hier
so wyer as die wydste van water en wind
is dit sag hier
is dit groen hier
immer blou
sonder naam hier
en in my wil dit ontbrand van liefde
Antjie Krog
Landschap II
1.
kom dag! kom berg!
ombloesd met blauw
kom maak mij de jouwe
in lipzachte bundels opgeraapt
in rotsblauwe lucht – vadems ervan!
2.
de baai blinkt melk
zeilboten zwaaien als speerdistels
achter waspapier knarst de berg uit het blauw
3.
is het wijd hier
nog wijder dan het wijdste van water en wind
is het zacht hier
is het groen hier
immer blauw
zonder naam hier
en in mij wil het ontbranden van liefde
Depressie
het is alsof je blik steeds meer naar binnen
gekeerd raakt je voorhoofd steeds
donkerder wordt je wangen steeds
strakker je mond steeds afstandelijker
dan enig iets wat ooit van mij
was je lichaam zo doorzichtig alsof mijn
hand zo door je heen kan als ik probeer
tegen te houden dat je verdwijnt je bent
onder ons maar hebt het contact
verbroken aan je handen kan ik
zien hoe verbeten je je soms nog vast-
houdt je vingernagels
verdwijnen het is alsof ik langs een
oever ren en reddingsboeien
uitgooi en touwen en takken en uit
alle macht schreeuw dat je moet
volhouden en vasthouden dat ik naar de
kant zal zwemmen dat ik me zal
opofferen dat ik de Here God zelf
uit de hemel zal plukken dat ik er alles
alles voor over zal hebben om je ogen
hun eigen uitdrukking terug te geven
Antjie Krog
uit: ‘Lijfkreet’, 2006.
Vertaling: Robert Dorsman en Jan van der Haar
Ich fürchte mich so vor der Menschen Wort.
Sie sprechen alles so deutlich aus:
Und dieses heißt Hund und jenes heißt Haus,
und hier ist Beginn und das Ende ist dort.
Mich bangt auch ihr Sinn, ihr Spiel mit dem Spott,
sie wissen alles, was wird und war;
kein Berg ist ihnen mehr wunderbar;
ihr Garten und Gut grenzt grade an Gott.
Ich will immer warnen und wehren: Bleibt fern.
Die Dinge singen hör ich so gern.
Ihr rührt sie an: sie sind starr und stumm.
Ihr bringt mir alle die Dinge um.
Rainer Maria Rilke
Aus: Die frühen Gedichte (Gebet der Mädchen zur Maria)
Ik ben zo bang voor het woord van de mensen.
Zij spreken alles zo duidelijk uit:
En dit hier heet hond en dat daar heet huis
en hier is het begin en het einde is daar.
Mij beangst ook hun denken, hun spel met de spot,
zij weten alles, wat wordt en was;
geen berg is voor hen nog een wonder;
hun tuin en goed grenst direct aan God.
Ik wil blijven vermanen en weerstand bieden: Blijf ver.
De dingen zingen hoor ik zo graag.
Gij raakt hen aan: ze zijn star en stom.
Gij maakt mij alle dingen kapot.
Vertaling Theo de Boer
Spermaceti
I sound my sight, and flexing skeletons eddy
in our common wall. With a sonic bolt from the fragrant
chamber of my head, I burst the lives of some
and slow, backwashing them into my mouth. I lighten,
breathe, and laze below again. And peer in long low tones
over the curve of Hard to river-tasting and oil-tasting
coasts, to the grand grinding coasts of rigid air.
How the wall of our medium has a shining, pumping rim:
the withstood crush of deep flight in it, perpetual entry!
Only the holes of eyesight and breath still tie us
to the dwarf-making Air, where true sight barely functions.
The power of our wall likewise guards us from
slowness of the rock Hard, its life-powdering compaction,
from ist fissures and streamy layers that we sing into sight
but are silent, fixed, disjointed in. Eyesight is a leakage
of nearby into us, and shows us the taste of food
conformed over its spines. But our greater sight is uttered.
I sing beyond the curve of distance the living joined bones
of my song-fellows; I sound a deep volcano’s valve tubes
storming whitely in black weight; I receive an island’s slump,
song-scrambling ship’s heartbeats, and the sheer shear of
current-forms
bracketing a seamount. The wall, which running blind I demolish,
heals, prickling me with sonars. My every long shaped cry
re-establishes the world, and centres its ringing structure.
Les Murray
Potvis
Ik peil mijn uitzicht, en soepele skeletten kolken
in onze gezamenlijke wand. Met een echoflits uit de geurige
holte in mijn kop barst ik een paar van die levens
en vertraag, zodat ze tegenstromen in mijn muil. Ik word lichter,
haal adem en luier weer omlaag. En tuur in lange, diepe klanken
over de curve van Hard tot aan kusten met de smaak van rivier en olie,
tot aan de hoge, knarsende kusten van verstarde lucht.
Hoe de wand van ons element een glinsterend pompende rand heeft;
de weerstane druk bij diepe vaart daarin, de voortdurende ingang!
Alleen de openingen van oog-zicht en adem binden ons nog
aan de dwergmakende Lucht, waar echt zicht nauwelijks werkt.
De kracht van onze wand beschermt ons tevens tegen het trage
van de rots Hard, zijn levenplettende verdichting
tegen zijn spleten en gegolfde lagen die we in zicht zingen
maar waar we zwijgzaam, stijf fragment in zijn. Oogzicht is
het naar binnen lekken van het dichtbije en toont ons de smaken van voedsel
als bevestiging boven ruggegraten. Maar ons weidsere zicht is een uiting.
Ik bezing voorbij de ronding van verte de levend verbonden botten
van mijn medezangers; ik peil de ventielkleppen van een diepe vulkaan,
wit opstormend in de donkere zwaarte; ik ontvang het verzinken van een eiland,
de liedverscheurende hartslag van schepen en de doorschijnende schaar van stroomvormen
om de flank van een zeeberg. De wand, die ik in blinde voortgang steeds doorbreek,
geneest, en kriebelt me met echo’s. Elk van mijn lange welgevormde
kreten
herschept de wereld en geeft een midden aan zijn klinkende structuur.
Vertaling: Maarten Elzinga
Onder de vulkaan
Taormina (Sicilië) 1980
In de schaduw van het dorpsplein, waar oudjes
soezen op de bank, zo zou het moeten zijn.
Zoals hij en ik, zo onecht zijn de plaatjes.
De vulkaan slaapt, haar mond lacht vredig.
Hij heeft een arm om mijn schouder gelegd
op de tafel een glas Amaro Averna en een flesje
Stella Artois, omdat ik van wijn hou en hij
van bier, ik van hem en hij van een ander
en omgekeerd. De oude man klikt en knikt
tevreden, glimlacht naar de oude vrouw op de bank:
mio amore eterno, en dat het tijd is voor de judaskus.
Volmaakt moet het lijken voor het nageslacht.
Lief Vleugels (1953)
uit: De roes van andere oorden (Uitgeverij P, 2024)
•••
De pijn van de zee
Figueretas (Ibiza) 1981
Zoon en dochter hebben handen vol met zand
dat geen kasteel wil worden. Metafoor
voor het leven dat ik hen nog niet onttover.
Zo hult de zee zich in haar kalme mantel
wordt een spiegel voor de zon of gooit zich
bulderend op de rotsen. Tomeloze liefde
voor de maan, het aantrekken en afstoten
dat eeuwig door moet gaan. Geen mededogen
geen absolutie, zo ben ik haar zoute alter ego
moeder van wat doodgaat in haar schoot.
Lief Vleugels (1953) uit: De roes van andere oorden (Uitgeverij P, 2024)
mystiek & filosofie 